Op de hoogbouwkavel in Leidsche Rijn Centrum Noord komt het plan MARK. Een verticaal dorp van 140 meter hoog met ongeveer 1.100 huur- en koopwoningen. MARK bestaat uit 3 hoge torens van 80, 100 en 140 meter, afgewisseld met laagbouw van maximaal 25 meter hoog. Er komen ongeveer 1.100 huur- en koopwoningen met groene binnentuinen. Op verschillende niveaus in de torens kunnen bewoners elkaar ontmoeten en ontspannen. In de hoogste toren komt een rooftopbar met uitkijkpunt op een glazen balkon, voor iedereen toegankelijk. Op de begane grond komen ook werkplekken. Tussen de gebouwen in komt geen park of plein maar een nieuw type buitenruimte: een openbaar klein bos (stadswildernis). Er komt ook een ruime fietsenstalling met 3.500 parkeerplekken, deelfietsen en e-bikes.
Voor de bewoners zijn er 100 deelauto’s beschikbaar. De 3 torens krijgen een verlichte ‘kroon’ die refereert aan de geschiedenis van Leidsche Rijn als tuinbouwgebied. In deze kronen worden tuinbouwkassen geplaatst, waarin op grote schaal stadslandbouw wordt toegepast voor de bewoners en omwonenden.
TOP 10 towers and skyscrapers of 2018
Rising high above the ground, towers are the most prominent structures of modern cities. extending life from the urban streets into the sky, they reveal creative ways to solve space problems that arise in crowded urban areas. In 2018, several towers were proposed and completed by award-winning architects that reveal innovative and creative approaches to verticality. A proposal by foster + partners caused a lot of discussion, while a competition to determine who would build australia’s tallest building generated a host of potential schemes. Completed projects by BIG and zaha hadid architects also made the headlines. As we move into december, we continue our annual TOP 10 round up of the year’s most talked about projects with a look at ten proposed and completed towers featured on designboom over the past 12 months.
Kom maar op met die Verticale Vinex
Hoogbouw, al jaren onbespreekbaar in Nederland. Sinds de Tweede Wereldoorlog kampen we met forse woningtekorten. Het lijkt alleen maar erger te worden. We denken al jaren met onze provinciaalse aanpak – veel gelijkvormige rijtjeswoningen in gelijkvormige steden – de woningnood te kunnen slechten. 15 miljoen inwoners in 1995, ruim 17 miljoen nu en 20 miljoen in 2030. Op Gemeentelijk niveau gaan we de woningnood nooit oplossen, daarom is centrale regie nu meer dan noodzakelijk inclusief een meer wereldser visie.
In de Rijksstructuurvisie Amsterdam-Almere-Markermeer uit oktober 2013 werd al gesproken over groei voor Almere van 200.000 woningen met 60.000 in 2030 naar uiteindelijk 360.000 ergens in 2050. Een ieder weet dat dergelijke studies nu alweer achterhaald zijn, gezien de bevolkingstoename in Nederland. De groei welke Almere 2.0 voor de Noordelijke Randstad denkt te kunnen opvangen is volstrekt onvoldoende met de huidige woningbouwplannen in voornamelijk laagbouw. Het benodigde aantal woningen in deze regio steekt scherp af tegen het huisje-boompje-beestje plan ‘pioniers in de Flevolandse polder’ in Oosterwold. Oorspronkelijk een utopische gedachte van wethouder A.Duivesteijn.
Op inpoldering van het Markermeer uit het Structuurplan 1964, rust nog steeds een taboe en – ik neem aan voor de meeste Nederlanders – ook op verdere aantasting van het Groene Hart. Hoe denken we de 1 miljoen benodigde woningen voor de komende 10 tot 15 jaar dan te gaan realiseren, zonder dat we het Markermeer inpolderen, Schiphol naar zee verplaatsen, het kassengebied uit het Westland verplaatsen naar Oost-Groningen en het Groene Hart proberen te sparen? De ruimte is er gewoon niet.
The Shadows of New York City
You’re looking at a map of all of the shadows produced by thousands of buildings in New York City over the course of one day. This inverted view tells the story of the city’s skyline at the ground level.
Hoogbouw is hot
Hoogbouw is hot. Na ‘Manhattan aan de Maas’ Rotterdam omarmen Nederlandse gemeenten hoogbouw steeds meer. De ene toren is nog hoger dan de ander. The sky lijkt the limit, maar hoe zorgen we dat deze Nederlandse wolkenkrabbers ook echt bijdragen aan de leefbaarheid van de stad?
Hoogbouw biedt in een immer verdichtende stad een antwoord op toenemende vraag naar woonruimte. Op een relatief klein oppervlak kun je met hoogbouw veel vierkante meters realiseren. De potentie van hoogbouw lijkt dan ook steeds meer door te dringen tot ons voorheen vooral laagbouwend lage landje. Rotterdam ging al eerder de hoogte in, andere steden volgen nu. Zo stemde het Haagse college van B&W in met vijf torens van 140 meter hoogte, te bouwen bij station Hollands Spoor. Verder komen naast Den Haag Centraal twee hoge woontorens. In Amsterdam, dat zich lange tijd verweerde tegen hoogbouw, verrijzen op het Zeeburgereiland nu woontorens van elk 125 meter hoog. Ook Rottterdam blijft niet stilstaan. De Zamlhaventoren, waarvan de bouw deze maand is gestart , moet met 215 meter de hoogste torenflat van Nederland worden. De flat zal onder meer 257 appartementen rijk zijn.
Volgens Erik Faber, bestuurslid Stichting Hoogbouw en partner bij Fakton Development, is er op dit moment binnen de G5 (de traditionele G4 en Eindhoven) een harde en zachte plancapaciteit van circa 80 torens van boven de 70 meter hoogte – de minimale hoogte om in Nederland van hoogbouw te mogen spreken. Faber: ‘Dat is een spectaculaire toename, met gevolgen voor onder andere ruimtelijke ordening, betaalbaarheid, mobiliteit en duurzaamheid van de stad.’
Symposium hoogbouw en afval
Op woensdag 7 november 2018 heeft Stichting Hoogbouw in samenwerking met ZeroWaste Foundation een symposium over het thema hoogbouw en afval georganiseerd in de Bijlmerbajes in Amsterdam. In het Bajes Kwartier, een project van AM, vormen duurzaamheid en slimme oplossingen voor afval een belangrijk aandachtspunt. Het symposium startte met een rondleiding door dit fascinerende gebouw.
Achtergrond
Door de voortgaande trek naar de Randstad zal het aantal hoogbouwprojecten in de grote steden de komende jaren aanzienlijk toenemen. Dit geldt zowel voor hoge woongebouwen als kantoren. Een belangrijke opgave daarbij vormt het vinden van oplossingen voor huishoudelijk- en bedrijfsafval. Achtergrond vormt de toenemende aandacht voor circulaire oplossingen en het overheidsbeleid om restafval (verbrandingsafval) terug te dringen. Volgens de EU dient in 2025 75pct van het afval gerecycled te worden. Daarnaast hebben ook de grote steden eigen beleidsdoelstellingen. Zo zet de Gemeente Amsterdam in op een bronscheidingspercentage van 65% van het huishoudelijk afval in 2020 (momenteel 27%). Voor de andere grote steden gelden soortgelijke doelstellingen en zelfde resultaten. Realiseren van deze doelstellingen rond huishoudelijk afval is een enorme opgave: veel gestapelde bouw en kleine woningen zonder voldoende buitenruimte. In dit verband vormt de ontwikkeling van nieuwe, stedelijke hoogbouw-woongebieden in hoge dichtheden een bijzondere uitdaging. Bestaande oplossingen in de vorm van (ondergrondse) afvalcontainers voor gescheiden stromen dan wel kliko’s op straat, werken niet in dit soort gebieden. Dit gaat ten koste van de kwaliteit van de openbare ruimte, een belangrijke succesvoorwaarde voor woongebieden met veel hoogbouw. Oplossingen zullen derhalve gevonden moeten worden in een mix van maatregelen: technische maatregelen binnen een gebouw of blok (o.a. buizensysteem, perscontainers, depots), toepassing van praktische apparatuur in de keuken, logistieke maatregelen door het aantal vervoersbewegingen van inzamelaars in de omgeving terug te dringen en goede communicatie richting bewoners en gebruikers om hun afval aan de bron te scheiden.
Programma
Bij het symposium lag de focus op innovatieve oplossingen voor afvalscheiding, inzameling en hergebruik in hoge woongebouwen en hoogbouwwijken.
Welkomstwoord door Klaas de Boer, voorzitter Stichting Hoogbouw
Toelichting Bijlmerbajes door Ronald Huikeshoven, AM, gevolgd door rondleiding
Toelichting op programma door moderator Jan Rutten, ZeroWaste Foundation
Anatomische les door Richard van Batenburg en Cor Gerritsen, ZeroWaste Foundation
Beleid en aanpak afval en hoogbouw in Utrecht door Aagje Loef, Gemeente Utrecht
Ondergronds afval transport op Sluisbuurt door Peter de Boer, Gemeente Amsterdam
Comfort door slimme techniek door Frits Steenhuisen, ZeroWaste Foundation/Crem
Afval, hoogbouw en gebiedsontwikkeling door Reinier van der Vusse, Rebel Group
Borrel in A Beautiful Mess
Manhattan Center Brussels
Het Manhattan Center Brussels is een iconische wolkenkrabber, gebouwd in 1972, in Brussel. Het complex bevindt zich net buiten de binnenstad op het grondgebied van de gemeente Sint-Joost-ten-Node, langs de Bolwerklaan (Kleine ring), naast het Rogierplein. Met een hoogte van 102 meter is het Manhattan Center een van de hoogste gebouwen van Brussel.
In 2017 is gestart met de renovatie: de gevel wordt geheel vervangen en er komen twee extra verdiepingen op, daardoor komt er bijna 5.000 vierkante meter extra kantoorruimte bij. Het verouderde gebouw wordt milieuvriendelijker, op het dak komen zonnepanelen.
Ook de sokkel van de toren wordt gerenoveerd. Die sokkel of plint is een overblijfsel van de megalomane jaren 60 en 70. De Noordwijk moest een enorme kantoorwijk en een knooppunt voor internationale autosnelwegen worden. Net als de andere oude kantoorgebouwen in de Noordwijk en aan het De Brouckèreplein staat het Manhattan Center daarom op een 13 meter hoge sokkel, daar moesten de voetgangers lopen. De snelwegen kwamen er nooit, de sokkels wel.
Het multifunctionele complex biedt, na renovatie, naast kantoren, verschillende horecagelegenheden, een fitnesscentrum en een aantal winkels. Het Manhattan Center in Brussel is onderdeel van Icon Real Estate.
In 2019 staat een projectbezoek aan het Manhattan Center gepland.
Skyscrapers in Europe 2018
This list of tallest buildings in Europe ranks skyscrapers in by height. For decades, only a few major cities, such as Frankfurt, London, Paris, Istanbul, Warsaw and Moscow, contained skyscrapers. In recent years, however, construction has spread to many other cities on the continent, including Barcelona, Brussels, Lisbon, Lyon, Madrid, Manchester, Milan, Naples, Rotterdam, Valencia, Vienna and others. As of 2017, several European cities have more than 10 skyscrapers above 100 metres (330 ft): Moscow, Istanbul (over 100 each), London (74), Paris (72), Frankfurt (32), Benidorm (26), Warsaw (24), Kiev (23), Rotterdam (20), Milan (18), Brussels (16), Madrid (16), Barcelona (14), Berlin (13), and Naples (10). The Lakhta Center of Saint Petersburg, Russia, is the tallest completed building in Europe, standing at 462.5 metres (1,517 ft).
Fenixloodsen Rotterdam
De Fenixloodsen aan de Veerlaan in Rotterdam hebben een lange en bijzondere historie als de restanten van de loods San Francisco van de Holland Amerika Lijn. Omstreeks 1900 waren dit de grootste haven-opslagloodsen ter wereld. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de loodsen gebombardeerd, maar een groot deel van de constructie overleefde de aanslag. Een brand in 1947 verwoestte het middendeel van de loodsen, maar de Fenix rees opnieuw uit haar as. Fenixloods I en Fenixloods II worden tegenwoordig gescheiden door het Fenixplein met de Rijnhavenbrug, en beginnen wederom aan een nieuw leven. Lees verder >>>
Stichting Hoogbouw heeft op 23 oktober jl. een projectbezoek aan de Fenixloodsen georganiseerd.
In FC Walhalla heette Klaas de Boer, voorzitter bestuur Stichting Hoogbouw, de aanwezigen welkom. Robert Platje, Mei architects and planners, hield een presentatie over de ontwikkeling van de Fenixloodsen en Edvard van Luijn, SAREF en lid bestuur Stichting Hoogbouw, hield de presentatie ‘Meaningful investing‘. Vervolgens kreeg het gezelschap een rondleiding door de Fenixloodsen door René Koning, Heijmans Vastgoed, en Robert Platje. Het bezoek werd afgesloten in FC Walhalla.
Hoogbouwplannen binnen de G5
Maakt hoogbouw Nederlandse steden veerkrachtiger?
Op EXPO Real München 2018 heeft op initiatief van de Stichting Hoogbouw een debat plaatsgevonden over de impact van de toenemende hoogbouwplannen binnen de G5. Tijdens de meest recente crisisjaren waren hoogbouwontwikkelingen niet of nauwelijks zichtbaar in onze steden. Niemand durfde in deze kapitaalintensieve vorm van projectontwikkeling te investeren. Te veel risico’s. Op dit moment bestaat binnen de G5 een harde en zachte plancapaciteit van circa 80 torens boven de 70 meter hoogte – de minimale hoogte om in Nederland van hoogbouw te mogen spreken. Dat is een spectaculaire toename, met gevolgen voor o.a. ruimtelijke ordening, betaalbaarheid, mobiliteit en duurzaamheid van de stad. Hoe leiden we die ‘nieuwe’ vorm van verdichting in goede banen? Maakt het onze steden krachtiger? Een interessant thema voor de komende jaren.
Resumerend kan worden gesteld dat de G5 hoogbouw omarmd, maar dat de balans van voor- en nadelen dicht bij elkaar ligt. Er kan op beperkte ruimte tot nog grotere volumes worden gekomen, voor verschillende doelgroepen in verschillende prijsklassen. Daarbij kan de verdichting een kans zijn om Openbaar Vervoer Knooppunten nog beter te benutten om het toenemend mobiliteitsprobleem het hoofd te bieden. Dat de woningprogrammering van de grote steden daarmee toeneemt tot circa 70% appartementen lijken de debatdeelnemers qua afzetbaarheid nog geen probleem te vinden. De doelgroep die kiest voor stedelijk wonen lijkt alleen maar toe te nemen. De vraag lijkt vooralsnog groter dan het aanbod. De suggestie dat de enorme toename met name wordt veroorzaakt door de ‘wall of money’, wordt niet als leidend gezien in deze nieuwe vorm van stedelijke groei. Ook beleggers zien een toenemende vraag naar middeldure huur in de steden en spelen daarop in. De G5 ziet daar een positieve bijdrage aan de betaalbaarheid van de stad. Al zitten de vijf gemeenten niet op één lijn voor welk percentage sociaal – middelduur – vrije sector in hoogbouw haalbaar is.
De ruimtelijke ordening van onze steden zal zich de komende jaren moeten gaan opmaken voor de verdere trek naar de stad. De meeste zorg gaat uit naar de connectiviteit tussen en in de steden. De Randstad+ (met Eindhoven) is onbereikbaar aan het worden. Als de G5 daadwerkelijk een metropool van internationale betekenis wil worden en de verdichtingsopgave van steden aan wil kunnen, moet er een mobiliteitsplan komen, op nationaal niveau. Daar is de G5 eensluidend over. Op gemeentelijk niveau zijn te weinig middelen en krachten gemobiliseerd om dit interregionale probleem beet te pakken. Dus, verdichten met hoogbouw; ja. Maar dan ook de mobiliteitsvraag aanpakken. En dat is niet alleen maar een lagere parkeernorm.
Tot slot wordt nog kort stilgestaan bij de connectie tussen duurzaamheid en hoogbouw. Volgens de debatleden kan hoogbouw zeker een bijdrage leveren aan de veranderende duurzaamheidsaspecten. Verdichten biedt kansen voor extra vergroenen in de openbare ruime van steden of in mixed-zones van gebouwen. Tevens staat hoogbouw de verdere energietransitie niet in de weg. Kortom, voldoende kansen voor hoogbouw als de bedreigingen benoemd en te beheersen zijn. De gemeente Den Haag heeft daar onlangs een goed stap in de richting gezet met haar nieuwe hoogbouwvisie ‘eyeline skyline’.
Voor de Stichting Hoogbouw is het een uitdagende discussie, die op de Expo Real voor het eerst in G5 verband is gevoerd en zeker een gevolg gaat krijgen. Een eensluidend antwoord of hoogbouw steden veerkrachtiger maakt is nog niet te geven. U hoort daar komende tijd meer over.
Debatleden
Klaas Verschuure – Wethouder gemeente Utrecht (o.a Ruimtelijke Ontwikkeling en Leidsche Rijn)
Yasin Torunoglu – Wethouder gemeente Eindhoven (o.a. Wonen en Ruimtelijke Ordening)
Henk Harms – Directeur Ontwikkeling & Realisatie gemeente Den Haag
Henk Jagersma – Stedelijk directeur gemeente Amsterdam
Jos Melchers – Directeur Gebiedsontwikkeling gemeente Rotterdam
Moderator Erik Faber – Bestuurslid Stichting Hoogbouw
Voor vragen kunt u terecht bij het secretariaat van de Stichting Hoogbouw:
Christa van Vlodrop 06-28704322 of via info@hoogbouw.nl